Nitraatgehalte daalt in Vlaams oppervlaktewater, maar niet in grondwater

De nitraatgehalten in het Vlaamse oppervlaktewater waren in het winterseizoen 2021-2022 gemiddeld lager dan in de jaren ervoor. Niettemin worden de doelstellingen voor waterkwaliteit nog lang niet overal gehaald. Tegelijkertijd stagneert de daling van het nitraatgehalte in grondwater.

Dit blijkt uit de resultaten van metingen die de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) uitvoert in het kader van het meetnet dat de resultaten opvolgt van de opeenvolgende mestactieplannen (MAP’s).

Meer dan 50 mg nitraat op 22 procent van meetpunten

Sinds het winterseizoen 2017-2018 was het nitraatgehalte in het oppervlaktewater van landbouwgebieden in Vlaanderen gestegen. Dit was waarschijnlijk het gevolg van enkele droge groeiseizoenen. De verslechtering van de waterkwaliteit lijkt volgens de VMM hersteld in het afgelopen winterseizoen. Toch werden de doelstellingen nog niet gehaald. Op 22 procent van de meetpunten werd nog minstens één keer de Europese norm van maximaal 50 mg nitraat per liter overschreden.

Grote regionale verschillen

De VMM vond grote regionale verschillen in waterkwaliteit. Het slechtst scoorden de regio’s West-Vlaanderen en het noorden van de provincies Antwerpen en Limburg en de bekkens van de IJzer, Leie en Maas. In MAP 6 is als doelstelling voor de lange termijn vastgelegd dat de gemiddelde nitraatconcentratie per afstroomzone maximaal 18 mg nitraat per liter mag zijn. In het winterseizoen van 2021-2022 werd dit doel in 106 van de 176 beoordeelde afstoomzones behaald. Dit komt neer op 54 procent van het landbouwareaal. Dit is een beperkte verbetering ten opzichte van de situatie bij de start van MAP 6. Toen voldeed 52 procent van het areaal aan de streefwaarde.

Grondwaterkwaliteit niet verbeterd

De daling van het nitraatgehalte in het Vlaamse oppervlaktewater vertaalt zich (nog) niet in een lager nitraatgehalte in het grondwater. De VVM registreerde in 2021 bij 35,4 procent van de meetpunten een overschrijding van de Europese norm van 50 mg nitraat per liter grondwater. Dat is een stijging ten opzichte van eerdere jaren. Ook de gewogen gemiddelde nitraatconcentratie in het bovenste grondwater nam toe van rond de 35 mg nitraat per liter naar 37 mg in het voorjaar van 2021. In het daaropvolgende najaar daalde dit weer naar 35,4 mg per liter. Bij de start van MAP 6 voldeed 74 procent van het Vlaamse landbouwareaal aan de doelstellingen voor de kwaliteit van het grondwater. Bij de meest recente meetgegevens was dit verbeterd tot 78 procent.

Het volledige rapport over de kwaliteit van het Vlaamse oppervlakte- en grondwater is te downloaden van de website van de Vlaamse Milieumaatschappij