Komende jaren ‘taai’ door hogere kosten mestafvoer

‘De komende drie tot vijf jaar worden taaie jaren voor de melkveehouderij. Maar ik verwacht voor de bedrijven die daarna overblijven wel een mooie toekomst.’ Het is een harde en duidelijke boodschap waarmee Geert Veenstra, relatiemanager bij accountantskantoor Alfa, het gesprek over de financiële gevolgen van derogatie start. 

Veenstra becijferde dat mede als gevolg van stijgende mestafvoerkosten de kritieke melkprijs stijgt van 48 cent afgelopen jaar naar 53 cent in 2026. ‘Dat betekent dat er ook een groep veehouders is bij wie de kritieke melkprijs nog hoger ligt’, aldus Veenstra. ‘Dat zijn bedrijven waar het de komende jaren echt spannend gaat worden. De opstapeling van regelgeving, de melkprijs die de gestegen kosten niet meer dekt en dan nu de merkbare gevolgen van het aflopen van derogatie. De sanering van de sector is nu echt begonnen.’

Extensiveren is geen oplossing

Extensiveren om daarmee de mestafvoerkosten te verlagen biedt geen soelaas volgens Veenstra. ‘Extensiveren is nu geen oplossing. Minder koeien betekent weliswaar minder mest, maar ook minder melkgeld, terwijl de vaste kosten gelijkblijven. In plaats van een verdunningseffect als je meer koeien gaat melken, zorg je voor een verdikkingseffect van de kosten per kilogram melk.’ 

Toch kloppen nog dagelijks melkveehouders bij Rabobank aan met een financieringsvraag voor het aankopen van grond. ‘Op korte termijn kan het inderdaad niet uit om die 5 hectare grond van de buurman te kopen’, stelt Marijn Dekkers, sectormanager melkvee bij Rabobank. ‘Die vijf ton die je dan voor 5 hectare moet investeren, kan juist de komende jaren zwaar vallen. Maar grond kopen heeft nooit uitgekund en toch zien we voor een extensievere bedrijfsvoering wel toekomst voor de lange termijn. Het is daarom erg bedrijfsspecifiek of het verstandig is om die investering in grond wel of niet te doen.’

Overheid aan zet om in te grijpen

Dekkers stelt dat het niet mogelijk is om de gevolgen van het einde van derogatie te verlichten zonder hulp van de overheid. ‘Minder koeien gaat helpen om de mestmarkt weer in balans te krijgen, maar ook om duurzaamheidsdoelen te halen en ruimte te scheppen voor de blijvers. Maar afgelopen jaren is gebleken dat bij ongewijzigd beleid de melkproductie van bedrijven die stopten, opgepakt is door bedrijven die zijn gebleven.’

Dekkers noemt extra afromen van de fosfaatrechten bij verkoop of uitbreiden van de LBV-plus-opkoopregeling waarbij ook dierproductierechten uit de markt worden gehaald, als mogelijke oplossingen. ‘Als de overheid niet ingrijpt, gaat er komende jaren veel geld uit de melkveesector naar mestintermediairs en akkerbouwers. Dat geld kunnen melkveehouders niet investeren in verdere verduurzaming van de melkveehouderij. Dat is een scenario dat we eigenlijk niet moeten willen.’ 

In het februarinummer van Veeteelt, dat deze week in de bus valt, is een uitgebreide analyse te lezen over de financiële gevolgen van het aflopen van derogatie.