Vogelgriepvirus verspreidt ook via lucht en water

Het vogelgriepvirus H5N1 verspreidt zich niet alleen via besmette melkapparatuur en rauwe melk, maar ook via de lucht en via spoelwater op het bedrijf. 

Dat blijkt uit onderzoek, uitgevoerd op veertien melkveebedrijven met besmette runderen in Californië. De onderzoekers vonden op meerdere plekken actieve virusdeeltjes terug, die zich kunnen verspreiden naar andere koeien of mensen.

Virusdeeltjes in lucht en adem van koeien

Tijdens het melken ontstaan kleine druppeltjes in de lucht, bijvoorbeeld door voorstralen of wanneer besmette melk spettert. Deze druppeltjes, aerosolen genoemd, kunnen virusdeeltjes bevatten. Als koeien of medewerkers deze lucht inademen, kunnen zij besmet raken. In het onderzoek werd in 60 procent van de luchtmonsters uit melkstallen virus gevonden. In veel gevallen was het virus nog actief en besmettelijk. 

Ook in de uitgeademde lucht van zieke koeien werden virusdeeltjes aangetroffen, wel in kleinere hoeveelheden.

Spoelwater als besmettingsroute op het erf

Naast de lucht blijkt ook spoelwater op melkveebedrijven een risico te vormen. De onderzoekers vonden virusdeeltjes op verschillende plekken in het afvalwatersysteem. Denk aan water van het schoonmaken van melkapparatuur, vloeren of de opvang van melk van zieke koeien.

Omdat dit water vaak wordt hergebruikt, bijvoorbeeld voor stalreiniging of graslandirrigatie, kan het virus zich verder verspreiden op het bedrijf. Ook wilde dieren kunnen zo mogelijk besmet raken, wat een extra risico vormt voor verdere verspreiding in de natuur.

Besmette koeien zijn niet altijd zichtbaar ziek

Een belangrijk aandachtspunt is volgens de onderzoekers dat besmette koeien niet altijd duidelijke ziekteverschijnselen tonen. In het onderzoek hadden meerdere positief geteste dieren geen mastitis. Toch scheidden ze virusdeeltjes uit via de melk. Dat is zorgelijk, want veel melkveehouders letten vooral op zichtbare mastitis om te bepalen of een koe ziek is.

Als er niet actief wordt getest, komt besmette melk dus gewoon in de tank terecht. Daarmee stijgt het risico op verspreiding naar andere dieren en mogelijk ook mensen.

Virus kan via speen rechtstreeks de uier binnendringen

Uit eerder Chinees onderzoek bleek al dat het H5N1-virus via de speen van een koe de uier kan binnendringen. Bijvoorbeeld als een kalf of ander rund besmet water drinkt en daarna aan de speen zuigt. Via het slotgat kan het virus dan rechtstreeks de uier bereiken en daar een infectie veroorzaken.