Vogelgriepvirus komt door zogen in uier
Als een kalf of volwassen rund voer eet of water drinkt dat met het vogelgriepvirus is besmet en daarna aan de speen van een koe zuigt, kan het H5N1-virus via het slotgat rechtstreeks de uier binnendringen.
Dat blijkt uit onderzoek van het Chinese Harbin Veterinary Research Institute. Eerder bleek al dat het vogelgriepvirus H5N1 schade veroorzaakt aan het uierweefsel en werden er hoge virusgehaltes in melk gevonden. Tot nu toe was nog onduidelijk hoe het virus daar precies terechtkomt.
H5N1 kan zich goed vermenigvuldigen in mondweefsels van runderen
Uit het onderzoek blijkt dat het H5N1-virus zich goed kan vermenigvuldigen in weefsels in de bek van runderen, zoals de tong, keelamandelen en speekselklieren. De onderzoekers vermoeden dat een kalf of rund het virus via besmet voer of drinkwater in de bek krijgt. Het virus kan daar meerdere dagen overleven. Als een besmet rund aan een speen zuigt – wat ook voorkomt bij volwassen koeien die aan elkaar of aan zichzelf zuigen – komt het virus via de bek in het uier terecht. In het onderzoek leidde dit binnen enkele dagen tot vermenigvuldiging van het virus in de melkklier en virusuitscheiding via de melk. Het virus verspreidt zich niet vanzelf naar andere kwartieren van de uier.
Spenen en uier zijn zeer vatbaar voor vogelgriep
De onderzoekers zagen ook dat de spenen en uiers van runderen veel receptoren bevatten waarop H5N1 zich makkelijk kan hechten – zowel van het aviaire type (vogel) als het humane type (mens). Dat maakt de spenen en melkklieren extra gevoelig voor infectie. Ze waarschuwen dat het virus hierdoor mogelijk verder kan evolueren en besmettelijker kan worden voor de mens.
Inademing zorgt niet voor verspreiding
Bij inademing van het virus via de lucht, bleef het virus in de neus, keel en longen. Het virus verspreidde zich van daaruit niet naar de melkklieren. Dat betekent dat besmetting via de speen tot nu toe de enige natuurlijke manier is waarop de uier wordt geïnfecteerd.
Twee goedwerkende vaccins getest
De onderzoekers testten daarnaast twee soorten vaccins tegen H5N1 op melkkoeien: een geïnactiveerd vaccin en een DNA-vaccin. Beide werkten goed. De koeien werden niet ziek, kregen geen koorts en het virus werd niet teruggevonden in de melk of uiers. Ook bij hoge virusdoses bood het vaccin bescherming.
EFSA inventariseert mogelijke verspreiding naar Europa
Volgens een nieuw rapport van de Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) bestaat er een risico dat het H5N1-virus ook Europa bereikt. Mogelijke routes zijn de seizoensgebonden vogeltrek en de import van producten zoals rauwe melk uit de Verenigde Staten. Hoewel dit virustype tot nu toe alleen in de VS is aangetroffen, zijn Europese kustgebieden zoals de Waddenzee en landen als Groot-Brittannië, Ierland en West-Scandinavië belangrijke tussenstops voor trekvogels en dus geschikte locaties voor vroege opsporing van het virus. Ook de import van rauwe melkproducten of levend vee uit de VS kan een risico vormen. Wel benadrukt het rapport dat het virus zelden in vlees wordt aangetroffen, dat de import van levende dieren beperkt is en dat er strenge EU-regels gelden voor handel in vlees en vee. Later dit jaar zal de EFSA een beoordeling geven van de risico’s voor Europa en mogelijke maatregelen voorstellen.
