Renaat Debergh bevestigt: melkschaarste dreigt komende jaren

Na 35 jaar als afgevaardigd bestuurder van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie (BCZ) sluit Renaat Debergh zijn carrière af. Tijdens zijn loopbaan is er veel veranderd in de zuivelsector. Met zijn expertise blikt hij even vooruit, maar ook kort terug. Want de evolutie die de Belgische melkveesector in 35 jaar meemaakte is noemenswaardig.

Straf, gedurende uw carrière produceerde België 45 procent meer melk met de helft minder koeien.

‘Klopt, en dat met 85 procent minder Belgische melkveehouders. In 1984 waren er 39.554 melkleveraars en in 2022 bleven er daar maar 6.092 van over. Oorzaak is de enorme productiviteitsstijging in de melkveehouderij, wat resulteert in een natuurlijke afvloei van 3 tot 4 procent per jaar.’

Zal dat met de wetgeving nog sterker dalen?

‘Dat zou kunnen, maar in elk geval zien we voor dit jaar een gelijkaardige daling van gemiddeld 3 à 4 procent in België.’

Hoe kijkt u aan tegen de voorspelling op de BCZ-jaarvergadering dat de Nederlandse reductie van de veestapel voor een prijzenoorlog zal zorgen?

‘Ja, alle voorspellingen in Europa tonen dat de melkproductie lichtjes zal dalen. Ondertussen blijft de vraag op lange termijn stijgen. Als er dan milieubeperkingen komen in bepaalde landen die de melkproductie nog eens laten dalen, dan gaan de zuivelverwerkers elkaar beconcurreren om de grondstof melk. En dat geeft een prijsverhogend effect voor de boer. Zeker vanaf volgend jaar zien de perspectieven er voor de boer positief uit.’

‘Voor de zuivelindustrie wordt het een denkoefening hoe ze die melk gaan valoriseren. Producten die per liter melk het minst opbrengen worden geschrapt. Je ziet dat nu al gebeuren. Hier en daar worden er oude poedertorens gesloten.’

Dus prijspieken zoals in 2022 worden normaal?

‘Ter verduidelijking: de grote prijspiek in 2022 komt niet vanuit onze rijke, interne Belgische markt, maar vanuit het buitenland. Wereldwijd was er een tekort aan melk, terwijl ook de vraag blijft groeien. En ook dat is natuurlijk een goede zaak voor de landbouwer. De melkprijstrend is daarom stijgend. Maar daarbovenop krijgen we ook meer schommelingen. De extremere weersomstandigheden van de laatste jaren hebben daar zeker iets mee te maken. Eventuele melktekorten drijven sowieso de noteringen omhoog. Het is niet uitgesloten dat we daarom in de toekomst nog  te maken krijgen met prijspieken van 60 euro per 100 liter. Het wordt belangrijker voor melkveehouders daar snel op te reageren. Dit door in die periodes zoveel mogelijk te produceren en reserves aan te leggen voor later.’

Op de jaarvergadering werd gezegd dat de Chinese melkproductie in 2022 groeide met een record van 6 procent? Hoe komt dat?

‘China is de grootste invoerder in melkvolume op wereldvlak. Omdat ze onafhankelijker willen worden van het buitenland in melk zetten ze nu in op veestapelgroei. Zo zou bijvoorbeeld de Chinese zuivelgroep Yili een melkveebedrijf van 100.000 koeien plannen. Hun melkproductie zal dus stijgen, maar dat wil niet zeggen dat dat ook hun stijgende consumptie volgt. Hierdoor zal er steeds nog wat meer ingevoerd moeten worden. China is nog lang geen wereldexporteur in melk. Al zal de invoer iets trager groeien dan in het verleden.

‘Koolstof wordt het nieuwe quotum’, zei Eurocommissaris Phil Hogan in 2018. Kunnen we daar omheen?

‘Nee, de Europese overheid wil de uitstoot van broeikasgassen met 40 procent verminderen naar 2030. Innovatie kan al veel doen om de emissie van CO₂-equivalenten per liter melk te laten dalen, maar op een bepaald moment stoot je ook in absolute termen op de klimaatlimiet. In plaats van strakke quota lopen we nu tegen klimaat- en milieugrenzen aan.’

Dat zorgt ervoor dat je carrière begon met boterbergen en eindigde met botertekorten?

‘Klopt, de melkproductie daalde in de EU in 2021 en bleef in 2022 stabiel. Door milieu- en klimaatwetgeving wordt een daling verwacht in de komende jaren. Bepaalde experten verwachten te weinig melk om aan de wereldvraag te voldoen.’

‘Dit is in contrast met 1986, toen was er gewoonweg teveel melk. Op een bepaald moment hadden we zelfs een overschot van 1 miljoen ton boter op Europees vlak. Oorzaak was het naoorlogs Europees zuivelbeleid om de landbouwproductie op te krikken. Dat had zo’n succes dat er teveel was.'

En de dioxinecrisis in 1999? Heeft die de melkveesector voorgoed veranderd?

‘De dioxinecrisis heeft een grote impact gehad, een paar jaar later is het voedselagentschap opgericht met een streng kwaliteits- en voedselveiligheidsbeleid. Dat heeft het vertrouwen in de Belgische voedingsindustrie nadien hersteld. En dat is een positief element. Als je een goede reputatie hebt in voedselveiligheid kom je makkelijker aan de bak bij buitenlandse afnemers.'

‘Ook onze melkkwaliteit is de voorbije decennia dankzij de intrede van het strafpuntensysteem enorm verbeterd. Zuivel was tijdens mijn carrière altijd onderhevig aan nieuwe regelwetgeving. Maar dat heeft altijd het belang van onze sector onderstreept.’