Veldboon beste sojavervanger in theorie, nog niet in de praktijk

De teelt van veldbonen als eiwitbron komt nog niet echt van de grond. Het gebrek aan kennis over de teelt zelf, het toasten en het financieel rendement van het product als eiwitbron zijn de grootste struikelblokken.

Dat vertelde Femke Moors onderzoekster eiwitteelten bij  PIBO-campus in Tongeren tijdens een studiedag op provinciaal onderzoekscentrum ‘Hooibeekhoeve’ te Geel.

Toch is de veldboon door zijn lagere kunstmestbehoefte, diepe wortelgestel, hoge eiwitgehalte en positieve impact op de biodiversiteit volgens de onderzoekster een zeer goed alternatief. ‘Met gemiddeld 280 gram ruw eiwit per kilogram droge stof brengt de veldboon goed eiwit op in het Vlaamse klimaat’ De opbrengst varieert van 5 tot ruim 8 ton bonen per hectare.

Bijkomend is de subsidie via de Vlaamse Eco-regeling van 600 euro per hectare mooi meegenomen. ‘Ook zijn er diverse mogelijkheden om veldbonen te telen zoals een winter- of zomervariëteit of de combinatie met granen in een mengteelt’, weet Moors.

Gebruiken als eiwitkern vraagt om toasten

‘Maar om de eiwitkwaliteit als soja te benaderen moet de veldboon getoast worden’, legt Nick Rutten, melkveeonderzoeker op proefbedrijf de Hooibeekhoeve uit. ‘Door het toasten stijgt het gehalte aan DVE, maar door het gebrek aan mobiele toasters in Vlaanderen, is de logistieke uitvoerbaarheid nog een knelpunt.’ Daarnaast levert het met een kostprijs van 65 à 70 euro per ton ook nog eens wisselende stijgingen van het DVE-gehalte op. Hierdoor wordt het belang van toasten soms in vraag gesteld.

‘Toch is deze hittebehandeling nodig wil je het product gebruiken ter vervanging van eiwitkern of sojaschroot om het darm verteerbaar eiwit op te schroeven’, weet Rutten. ‘En dat het liefst met een DVE-stijging van meer dan 30 procent om het toasten echt rendabel te maken.’ Maar zonder hittebehandeling zijn veldbonen ook een waardevol product in het rantsoen. Rutten: ‘Veldbonen bevatten 25 tot 35 procent ruw eiwit en 30 tot 40 procent zetmeel. Deze combinatie maakt dat je veldbonen ook kan inzetten als evenwichtig krachtvoer.’

Melkproductie kan mee

In het praktijkonderzoekscentrum Hooibeekhoeve kreeg het melkvee al getoaste veldbonen voorgeschoteld tijdens een voederproef. Bij de gebruikte veldbonen werd door het toasten het aandeel DVE met 31 procent opgetrokken van 119 gram DVE/kg DS naar 156 gram DVE/kg DS.

‘In deze proef hebben we twee rantsoenen vergeleken waarbij we 1 kilogram sojaschroot vervangen hebben door 2 kilogram getoaste en gemalen veldbonen’, vervolgt Rutten. ‘Maar veldbonen hebben een hoog aandeel zetmeel dat niet aanwezig is bij sojaschroot. Hierdoor werd er bij het sojarantsoen nog 1 kilogram maismeel toegevoegd.’ De kleine numerieke verschillen in melkproductie, vet- en eiwitgehalte en voersaldo, waren op geen enkel vlak statistisch significant. Hierdoor konden de onderzoekers dan ook besluiten dat het mogelijk is om een deel van het sojaschroot te vervangen door getoaste veldbonen in een melkveerantsoen, zonder de productieresultaten significant te beïnvloeden. 

Vooral voordelig voor biologische bedrijven

Op de vraag of het eigen geteeld krachtvoer in de vorm van veldbonen  financieel voordeliger is dan ingekochte soja is er geen eenduidig antwoord. ‘Dat is voor elk bedrijf verschillend en afhankelijk van de vaste en variabele kosten tijdens de teelt, zoals grond- en prijzen voor gewasbeschermingsmiddelen’, duidt Moors. ‘Maar ook de sojaprijs speelt een rol.’ Vooral aan biologische kant is er interesse.

‘Dit alternatief zou financieel voordeliger kunnen uitpakken dan het gebruik van dure biologische sojaschilfers’, vertelt Moors. ‘Bijkomend past dit gewas zeer mooi in hun circulaire verhaal met minder kunstmest.’