Onderzoeksraad voor veiligheid maant melkveehouderij tot actie tegen stalbranden

Veehouderijen en de overheid ondernemen te weinig actie om stalbranden te voorkomen, vindt de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV). Het aantal stalbranden is wel afgenomen, maar het aantal dieren dat omkomt bij stalbranden neemt nog steeds toe.

In het voorjaar van 2021 gaf de Onderzoeksraad voor Veiligheid via het rapport ‘Stalbranden’ aanbevelingen aan de ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), LTO Nederland en het Verbond van Verzekeraars om het aantal stalbranden te verminderen. Deze aanbevelingen worden volgens voorzitter van de Onderzoeksraad Chris van Dam voor het grootste deel nog niet opgevolgd.

Merendeel veehouders voelt weinig druk

De reden dat het grootste deel van de aanbevelingen niet wordt opgevolgd, is volgens de OvV dat veehouders zich niet geroepen voelen om stalbranden te voorkomen. Ze denken vaak dat de kans klein is dat het op hun bedrijf gebeurt. Ook vragen de maatregelen die in de aanbevelingen worden genoemd om grote investeringen. Dit komt bovenop andere investeringen die veehouders moeten doen. Bovendien zijn veehouders terughouden met investeren omdat de toekomst onzeker is.

Maatregelen voor melkveehouders niet rendabel

In het rapport van de OvV werd al duidelijk dat weinig van de aanbevolen maatregelen rendabel zijn voor melkveehouders. Het aantal runderen dat omkomt bij een brand is laag, waardoor de investeringen per omgekomen dier hoog uitvallen. Een maatregel die in zekere mate wel rendabel is voor de melkveehouderij en vleeskalverhouderij is het stallen van werktuigen buiten de dierstallen. Ook het plaatsen van brand- en rookdetectie in de technische ruimte en het plaatsen van dakisolatie brandklasse B zijn volgens het rapport voor vleeskalverhouderijen rendabel.

Halvering aantal branden en dodelijke slachtoffers in 2026

De minister van LNV streeft naar een halvering van het aantal dodelijke stalbranden en omgekomen dieren per sector in 2026. Hierbij wordt uitgegaan van het aantal gevallen in 2020, waarbij het aantal stalbranden in de melkveehouderij volgens cijfers van de Risicomonitor Stalbranden van Verbond van Verzekeraars op 28 en het aantal omgekomen runderen op 61 lag. In 2021 en 2022 waren er minder stalbranden - 13 stalbranden in 2021 en 21 stalbranden in 2022 - maar nam het aantal omgekomen dieren toe tot 258 in 2021 en 328 in 2022.  

Meeste stalbranden in melkveehouderij

Dat stalbranden voornamelijk in de varkens- en pluimveehouderij voorkomen klopt niet. De melkveehouderij is zelfs de sector waarin de meeste stalbranden ontstaan. Van januari 2012 tot oktober 2022 zijn er 158 stalbranden in de melkveehouderij geweest waarvan 45 met een dodelijke afloop, zo blijkt uit een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Het aantal stalbranden lag in de vleesveehouderij met 49 branden, varkenshouderij met 66 branden en pluimveehouderij met 51 branden in dezelfde periode een stuk lager. In deze sectoren hadden de branden wel vaker een dodelijke afloop. In de varkens- en pluimveehouderij kwamen zelfs bij circa 70 procent van de branden dieren om in tegenstelling tot 28 procent bij melkveehouderijen en 47 procent bij vleesveehouderijen. Het aantal omgekomen dieren ligt in de melkveehouderij flink lager door de lagere hoeveelheid dieren in de stal en de betere evacuatiemogelijkheden dan in de andere sectoren.

Van 2012 tot en met 2020 kwamen er jaarlijks gemiddeld 77 melkkoeien- en kalveren en 209 vleesrunderen om het leven door een stalbrand, meldt het rapport.

Ontsteking van mestgassen belangrijke oorzaak

Aanwezige mestgassen die worden ontstoken zijn een veelvoorkomende oorzaak van brand in de melkveehouderij. Ontsteking van deze gassen kan onder meer gebeuren tijdens werkzaamheden, zoals lassen, slijpen en uiers branden. Ook werktuigen, blikseminslag, broei, elektra en een haard of kachel kunnen veroorzakers zijn van brand. Bij meer dan de helft van de branden is de oorzaak echter niet bekend.

De OvV vindt dat er vaker brandonderzoek moet worden gedaan en stelt onder meer een verplichte elektrakeuring voor. Het ministerie van LNV verwacht dat deze keuring er in 2024 komt. Ook zijn zij gestart met het maken van wet- en regelgeving. ‘Het is belangrijk dat alle partijen de aandacht en urgentie voor dit onderwerp niet laten verslappen’, aldus van Dam.