Ruud Tijssens, Agrifirm: ‘Middelvoorschriften werken niet in complexe werkelijkheid’

Inzetten op doelsturing in de landbouw, zodat innovaties hun werk kunnen doen om emissies te verlagen. Daarin speelt de bodem een belangrijke rol, zo concluderen de sprekers op het I-VEE symposium in Vegelinsoord vorige week.

Ter ere van de officiële opening van de innovatieve stal Haskerweide van Sanne en Jan van der Zijl in Vegelinsoord organiseerde I-VEE een symposium. Met diverse sprekers was de insteek van het symposium: innovaties inzetten om de uitdagingen in de sector te lijf te gaan, maar ook wat er moet gebeuren om doelen te bereiken met dergelijke innovaties.

Middelvoorschrift op middelvoorschrift

Ruud Tijssens, directeur ‘Public & Cooperative Affairs’ van Agrifirm, beet het spits goed af met een uiteenzetting van het middelvoorschriftendoolhof waar de sector in is beland. ‘Wanneer beleidsdoelen niet worden gehaald met de middelvoorschriften die ervoor zijn bedacht, worden er nieuwe voorschriften bij geschreven. In plaats van alles af te schaffen komt er altijd iets bij en wordt het een heel ingewikkeld beleid’, aldus Tijssens. 

Complexe werkelijkheid

Tijssens ziet liever dat er meer gedaan wordt met doelvoorschriften, waarin gestuurd wordt op het halen van doelen. De invulling van het behalen van de doelen wordt dan overgelaten aan, in dit geval, veehouders. ‘De generieke middelvoorschriften werken niet in de complexe werkelijkheid. Doelsturing legt de complexe uitwerking bij boeren en adviseurs die er verstand van hebben.’

Juridische borging blijft uitdaging

De uitdaging ligt voornamelijk bij juridische borging, geeft Tijssens te kennen. ‘In het ontwerp van doelsturing van innovatieve bedrijfssystemen moet genoeg aandacht zijn voor de borgbaarheid. In eerste instantie moeten we regelen dat de innovaties die veel opleveren juridisch borgbaar worden. Dan kunnen we daar beginnen met doelsturingen, want we moeten niet direct verwachten de hele wereld te kunnen veranderen.’

Vaste mest belangrijk voor de bodem

Christiaan Bondt, onafhankelijk adviseur op gebied van bodem, bemesting en ruwvoerteelt, richt zijn pijlen op innovaties die de bodem beter benutten. ‘De bodem is veel efficiënter geworden sinds 1980, maar daar zit nog steeds verbetering in mogelijk. Vaste mest is daar een belangrijke factor voor’, aldus Bondt. Een van de innovaties op het melkveebedrijf van Van der Zijl is dan ook om vaste mest te maken uit stro en mest waar de urine al van is gescheiden.

Verdienmodel in compost

De mening dat de bodem bij kan dragen voor een meer duurzame productiemethode, deelt ook Pieter van der Valk, die de afgelopen jaren de coöperatie Agricycling heeft opgericht. De coöperatie zet in om groen afval zoals bermgras om te zetten in hoogwaardige compost en zo terug te brengen in de koolstofkringloop. ‘Mensen zijn de grootste belemmering in het sluiten van de kringloop. Eigenlijk is de bodem de enige plek waar de kringloop goed gaat. Daar doen we in de landbouw te weinig mee. Sterker nog: wie compost wil inzetten is veel geld kwijt’, verklaart Van der Valk de oprichting van de coöperatie. ‘Door het zelf te doen, houden we eigenaarschap over kwaliteit en kosten. Want als je een verdienmodel wilt, moet je dat zelf organiseren.’ 

Economie is onderdeel van duurzaamheid

Over verdienmodel heeft Henk Schoonvelde, voorzitter van de European Dairy Farmers, ook wel zijn zorgen. ‘Momenteel verdienen we in Nederland weinig vergeleken veel andere Europese landen. En als er niets verdiend wordt houdt het op, in feite is economie ook duurzaamheid op een bedrijf. Innovatie kan alleen als er een cash-flow is, en daarvoor is melkproductie nodig.’ Schoonvelde waarschuwt voor een consolidatie in Nederland als de kosten niet meer worden verdund. ‘Er mist nu wat richting vanuit de politiek om duidelijk lijnen uit te zetten, maar we moeten er ons ook niet teveel door laten afleiden’, aldus Schoonvelde.