Melkveehouder Smits in Oekraïne: ‘Continuïteit bedrijf is nu het belangrijkste’

Vijftien man aan personeel mist Antoon Smits op zijn melkveebedrijf in Oekraïne. ‘Ze zijn opgeroepen door het leger om te vechten of om wegblokkades op te werpen. Maar ons bedrijf draait wel gewoon door, onze melkers zijn nagenoeg allemaal vrouw.’

Aan de telefoon is Antoons Smits opvallend rustig wanneer hij de situatie schetst op zijn bedrijf en de gevolgen van de Russische inval in Oekraïne. Smits is samen met vrouw Myke van der Avoird sinds 2010 mede-eigenaar van een gemengd bedrijf met 1500 koeien en meer dan 5000 hectare in Haivoron, ongeveer 100 kilometer ten zuiden van Kiev. Hij pendelt tussen Oekraïne en zijn woonplaats in Brabant, nadat hij eerder een aantal jaren zelf in Oekraïne woonde. Twee Nederlandse bedrijfsleiders zijn nu continu op het melkveebedrijf met 170 man personeel, waarvan meer dan de helft vrouw is.

Voorbereid op mogelijke oorlog

‘We hebben ons afgelopen maanden in alle stilte, om het personeel niet ongerust te maken, voorbereid op een mogelijke oorlogssituatie. We hebben woonunits geplaatst om mensen op te vangen, we hebben een grote brandstofvoorraad aangelegd en met voer, zowel ruwvoer als granen, kunnen we maanden vooruit. We zijn in Oekraïne altijd gewend dat je op je eigen benen moet staan, dat je alles zelf moet kunnen. Het bedrijf kan daarom voorlopig gewoon doordraaien.’

De voorjaarswerkzaamheden op het land zijn gelukkig nog niet begonnen, maar het overgebleven personeel moet wel meer uren maken of ze moeten werkzaamheden leren die ze niet gewend waren. ‘We leven van dag tot dag. Het draait nu vooral om de continuïteit van het bedrijf.’

Strijdbaar en eensgezind

De sfeer onder het personeel noemt Smits eensgezind. ‘Er is momenteel geen sprake van een echte frontlinie in deze regio, maar je merkt toch wel de stress onder de bevolking. En er is strijdbaarheid. Ze hebben geen hekel aan Russen, maar wel aan Poetin. Ze zullen echt blijven vechten voor hun land.’

Volgens Smits zijn Oekraïners zich heel bewust van de belangrijkste basisbehoeften als water, voedsel en huisvesting. ‘Ze zijn heel oplossingsgericht. Hiërarchie ontstaat daardoor ook vanzelf: de Nederlandse bedrijfsleiders zorgen dat het bedrijf draait en sturen het personeel aan, onze Oekraïense directrice heeft dagelijks contact met het leger, de brandweer of de politie zodat we weten wat er speelt en of we eventueel moeten schakelen.’

Internet en telefoon via satellietverbinding

Smits zou eigenlijk dit weekend weer naar Oekraïne vliegen, maar blijft nu noodgedwongen thuis. Daar volgt de situatie op het bedrijf via de vele camera’s die op het erf hangen. Er is  meerdere malen per dag contact. ‘We hebben satelliet-internet, dat kunnen ze dus niet uitschakelen. Ook zijn er aggregaten mocht de stroom uitvallen en hebben we veel brandstof op voorraad. Ik ben nu bezig met het regelen van satelliettelefoons mocht ook het telefoonverkeer ontregeld raken.’

Melk weg laten lopen

Wat Smits niet in de hand heeft is de melkafname. ‘We leveren dagelijks 40 ton melk aan drie verschillende fabrieken terwijl we opslag voor 45 ton hebben. Gisteren konden twee van de drie fabrieken de melk niet ophalen. We hebben een deel weggegeven aan de bevolking, een deel in het tmr-rantsoen gemengd en een deel moesten we weg laten lopen. Het gaat nu niet meer om bedrijfseconomische activiteiten, het gaat om de bedrijfscontinuïteit.’

Wat de situatie met hem persoonlijk doet? Het blijft even stil waarna hij zakelijk antwoordt. ‘Ik zie het als een tijdelijke periode die we zullen moeten overbruggen. We hebben drie scenario’s gemaakt: scenario’s dat het minder gaat, hetzelfde gaat of zelfs beter wordt. We moeten gewoon afwachten wat er gaat gebeuren.’