Nederlandse stikstofcrisis is uniek fenomeen in Europa
De eigen interpretatie en uitvoering van EU-wetgeving zorgen ervoor dat Nederland een stikstofcrisis heeft die uniek is in Europa.
Dat stelt Chris Backes, hoogleraar omgevingsrecht aan de universiteit in Utrecht. De van origine Duitse hoogleraar vergeleek van een aantal omringende landen hoe zij omgaan met de door de EU opgelegde stikstofwetgeving. Hij legt de opmerkelijke verschillen die hij vond uit in een interview met Binnenlands Bestuur.
Procedures tegen de overheid
Nederland gaat het strengst om met de EU-wetgeving rondom stikstof, maar dat wordt mede ingegeven door juridische procedures van milieuorganisaties tegen de overheid, zo stelt Backes. ‘In Italië wordt de stikstofuitstoot niet als probleem onderkend, omdat niemand het als een probleem op de agenda zet. De natuur gaat daar ook achteruit, en ook daar is te veel stikstof. Maar beleidsmatig en juridisch wordt dat niet als probleem ondervonden. Niemand gaat naar de rechter en zegt: dit kan niet.’
Hij wijst ook op het verschil tussen Wallonië en Vlaanderen. ‘In Vlaanderen is stikstof een gigantisch probleem inmiddels, ook in de rechtszaal. In Wallonië is met stikstof feitelijk hetzelfde aan de hand, maar juridisch gebeurt er niks. Dat komt waarschijnlijk vooral doordat er geen Waalse milieuvereniging naar de rechter stapt.’
Grote verschillen in drempelwaarde
Landen als Duitsland en Denemarken zijn volgens Backes weliswaar strenger dan Italië en er zijn gerechtelijke procedures, maar toch gaan de landen anders om met het stikstofprobleem. ‘Duitsland hanteert heel hoge drempelwaarden. Daar zeggen ze: “Alle stikstofbronnen waarvan de depositie lager is dan 21 mol bekijken we niet. Daarvan zeggen we dat zo’n bron geen gevolgen heeft.” Maar bij ons in Nederland is de drempelwaarde 0,0001 mol.’
Het verschil in drempelwaarde is volgens Backes duidelijk een voorbeeld van interpretatie van regels. ‘Aan de hoogste Duitse bestuursrechter is gevraagd of de drempelwaarde niet aan het Europees hof moet worden voorgelegd, nu die zo anders is dan de situatie in Nederland. Maar de Duitse rechter heeft geoordeeld dat dat niet hoeft. Die drempelwaarde valt volgens die Duitse rechter onder de nationale toepassing van de Europese wet. Het Europees Hof gaat alleen over de interpretatie van een wet, niet over de toepassing ervan.’
Chris Backes, hoogleraar omgevingsrechtIn Duitsland wordt niet gekeken naar stikstofbronnen waarvan de depositie lager is dan 21 mol. Maar bij ons in Nederland is de drempelwaarde 0,0001 mol
Kritiek op KDW
Backes is kritisch op de Nederlandse aanpak waarbij de kritische depositie waarde (KDW) centraal staat. Al langer pleiten boerenbelangenorganisaties als LTO en Agractie ervoor dat deze KDW uit de stikstofwet gehaald wordt. Backes: ‘Het eenvoudigste is: als ik overal de stikstof onder de KDW breng, ben ik qua stikstof relatief veilig. Dan weet ik zeker dat daardoor geen schade ontstaat. Maar in sommige gebieden komen we ook de komende dertig jaar niet onder de KDW, onder meer vanwege de depositie uit het buitenland. Als ik overal onder de KDW zou moeten komen, dan zou ik half of heel Nederland moeten ontvolken en zelfs dan zou het niet overal lukken.’
