Lely Sphere als stikstoftechniek voor Belgische rechter

De Vlaamse milieuorganisaties Bond Beter Leefmilieu en Dryade stappen naar de rechtbank om een besluit over het stikstofreducerende stalsysteem Lely Sphere te laten vernietigen.

Volgens de organisaties ontbreekt het aan garanties dat het systeem de beloofde reductiepercentages ook effectief haalt in de praktijk.  Deze zomer plaatste de Vlaamse overheid de techniek juist op de stikstoflijst met erkende technieken. Voor veehouders is het daarmee één van de weinige technieken om hun stikstofdoelen tegen 2030 te halen.

Te rooskleurige cijfers

‘Er zijn geen garanties dat de Sphere de beloofde reductiepercentages in de praktijk haalt’, zegt Dries Verhaeghe, directeur van Dryade. ‘Bovendien levert de Vlaamse overheid vergunningen af op basis van een te wankel stikstofdecreet. Denk aan de kritische depositiewaarden, de KDW's, die in juli zijn aangepast. Ook vijf procent reductiedoelstelling voor de melkveehouderij tegen 2030 ligt onder vuur.’

Volgens Verhaeghe dreigt de overheid haar stikstofdoelen niet te halen als ze zich blijft baseren op te rooskleurige cijfers en een wankel stikstofbeleidskader. ‘Die stikstofdoelen zullen niet gehaald worden, ondanks dat de Vlaamse veestapel afneemt door de opkoopregeling van varkens en de afroming van nutriëntenemissierechten. '

De Vlaamse stikstofdoelen mikken op een halvering van de overschrijding van de kritische depositiewaarden tegen 2030 en het volledig wegwerken van alle overschrijdingen tegen 2050. ‘Als Vlaanderen die doelen niet haalt, krijgen we in de toekomst eventueel problemen met de Raad van State die vergunningen vernietigt,’ waarschuwt Verhaeghe.

Effectiviteit van de Sphere al door wetenschap gescreend

Ook weerlegt Verhaeghe het feit dat de effectiviteit van de Sphere in de praktijk gescreend werd door het Wetenschappelijk luchtcommissie Veeteelt (WeComV). Zo stelde het WeComV een emissiefactor op het systeem vast van 3 kg NH3 per dierplaats per jaar met een reductiepotentieel van 77 procent. ‘Het Administratief Team, die de regering ondersteunt, uitte de bezorgdheid over de garantie van het reductiepotentieel’, zegt Verhaeghe. ‘Dit met betrekking op de werking van het systeem op de lange termijn, het stalmanagement en het hoge waterverbruik.’ 

Kabinet van Landbouw: bijzonder cynisch voor landbouwers

Volgens het kabinet van Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns is de kritiek van milieuorganisatie Dryade op de erkenning van de Lely Sphere cynisch. ‘De milieuorganisaties hebben eerst heel hard gepleit voor het verlagen van de stikstofuitstoot. Nu bedrijven technieken voorzien die dat daadwerkelijk mogelijk maken, zijn ze er ook weer tegen. Bij de landbouwsector komt zo’n initiatief dan ook bijzonder cynisch over,’  meldt een woordvoerder. Volgens het kabinet-Brouns is de erkenning van de Lely Sphere zowel juridisch als inhoudelijk correct verlopen. De woordvoerder benadrukt dat niet voor elk technisch systeem een milieueffectenrapport nodig is.

Praktische vragen over effectiviteit Sphere opgelost

Over de beoordeling van de Lely Sphere door de Wetenschappelijke Commissie Veehouderij stelt de woordvoerder dat de wetenschappers altijd hebben bevestigd dat het systeem werkt. ‘Ze hadden nooit inhoudelijke bezwaren. Alleen het administratief team had nog enkele praktische vragen over de uitvoering. Nadat die waren opgelost, was iedereen het eens dat de techniek kon worden goedgekeurd.'

‘Oplossing niet in rechtbank, maar aan overlegtafel’

Fedagrim roept de twee milieuorganisaties op om in overleg te gaan met landbouworganisaties. ‘Als ze het écht goed menen met de Vlaamse landbouwers én met de natuur, dan is de oplossing niet te vinden in de rechtbank, maar aan de overlegtafel’, meent de federatie voor landbouw- en tuinmechanisatie. 

Dat overleg zou volgens Fedagrim moeten inzetten op een snel en werkbaar kader waarmee landbouwers hun reducties kunnen halen op de manier die bij hun bedrijf past. ‘Laat dit overleg leiden tot een soort “landbouw-natuurvredesakkoord”: een afspraak dat we niet langer voortdurend procederen, maar samen werken aan oplossingen. Samenwerken aan oplossingen biedt veel meer perspectief dan rechtszaken die alleen maar extra onduidelijkheid en frustratie veroorzaken bij wie wél stappen vooruit zet.’